Toespraak van Hilbert Bredemeijer op Haags Educatief Festival 2025

Van harte welkom allemaal. Goed, om zoveel mensen hier bijeen te zien voor het Haags Educatief Festival.

Vorige week kopte de NOS  ”Hypernerveuze samenleving’ leidt tot mentale druk’ Een bevestiging  van wat velen van ons al zien: Gezinnen staan onder grote stress. Het is een stress die vele oorzaken kent. Het leven is duurder en onzekerder geworden. Meer gezinnen worstelen om het hoofd boven water te houden. Kinderen die vanwege een te lange maand geen gezond ontbijt krijgen. 

Hieronder liggen hardnekkige maatschappelijke problemen zoals armoede en een toename aan complexe gezinsproblematiek, bijvoorbeeld door vechtscheidingen. Maar wat mijzelf voor de kinderen in het hier en nu echt grote zorgen baart: de rol van sociale media. We staan altijd aan en worden verleid om tot de succesvolste, mooiste en bovenal de gelukkigste mensen te behoren. De druk die dat op kinderen – en hun gezinnen – legt is ondoenlijk en in mijn ogen giftig. Giftig, omdat het er ook voor zorgt dat onze kinderen steeds minder bewegen en hele dagen op hun telefoon zitten. Dat leidt tot overgewicht, maar ook tot een gebrek aan socialisatie.

Terzijde: Elk kind in Den Haag moet buiten (kunnen) spelen. Ik zet ‘kunnen’ tussen haakjes, want als er een doelgroep in de stad is die mij een buitengewoon vervelende wethouder vindt, dan zijn het omwonenden van speeltuinen die klagen over geluidsoverlast. Ik blijf bij mijn oproep: Laat kinderen spelen!

Terug naar die stress. Deze gaat hand in hand met de toegenomen polarisatie. Je zou zeggen dat wij in Den Haag, als gesegregeerde stad, daar al wel raad mee wisten. Maar eerlijk gezegd, ook ik zie terugkijkend op 6 jaar onderwijswethouderschap, de verschillen groeien.

Laat mij dit kort illustreren.

Iedereen herkent, denk ik, de ouder die zoveel angst heeft ontwikkeld voor de overheid dat hij of zij zelfs een gratis plekje op de voorschool afwijst. Of de hakken vol in het zand zet, als door professionals alleen maar de suggestie wordt gedaan om een orthopedagoog te laten meekijken naar wat een passender omgeving voor het kind zou zijn.

Daar tegenover zie ik ouders die hun kinderen van bijles naar bijles jagen. De leraar geen blik waardig gunnen, wanneer deze rustig uitlegt dat Vmbo een goed, passend, advies is.

Voor de één is de afstand tot de overheid te groot. Voor de ander zijn het individualisme en de dikke-ik zo centraal komen te staan, dat alleen zij over het lot van hun kind denken te gaan.

Deze stress en polarisatie, de druk vanuit de maatschappij en sociale media, de situatie in de gezinnen: dit allemaal zien we vervolgens terug in het onderwijs, zien we terug in jullie schoolklassen.

En dat brengt mij bij een belangrijk punt. Het onderwijs speelt een ongelooflijk belangrijke rol in het creëren van een veilige solide basis voor elk kind. Maar met de ontwikkelingen die ik net noemde en een aanhoudend personeelstekort, kunnen en mogen we die verantwoordelijkheid niet alleen bij jullie neerleggen. Daarvoor hebben we de hulp nodig van andere professionals, zoals orthopedagogen, gezinswerkers en de jeugdhulp keihard nodig. En moeten we ervoor zorgen dat we kinderen zo vroeg mogelijk in beeld hebben.

Precies om die reden hebben we de voorschoolse educatie gratis gemaakt voor alle peuters die dat nodig hebben. We hebben daarbij al het papierwerk en het aanvragen van een toeslag er tussenuit gehaald. Waar kabinet na kabinet huiverig is om de kinderopvang gratis te maken vanwege personeelstekorten, laten wij zien dat we ruim duizend extra kinderen hebben kunnen verwelkomen vanaf 2,5 jaar. Daarbij een shout out naar onze peuterconsulenten. Die elke dag speeltuinen en wijkcentra aflopen om ouders te overtuigen om hun kinderen naar de voorschool te brengen.

Met de forse toename in de voorscholen, zagen we ook beter hoeveel kinderen iets extra’s nodig hadden. Daarom brengen we het onderwijs en de jeugdhulp dichterbij elkaar. We zijn van start gegaan met Inclusieve Kinderopvang voor kinderen die niet meekomen in de reguliere voorscholen en opvang. We hebben Startklassen ontwikkeld; waar kinderen van 5 en 6 jaar in kleine groepjes worden voorbereid op school. En we zetten onderwijs-zorg én zorg-onderwijsgroepen op. Zodat kinderen die zorg nodig hebben, niet direct een onderwijsachterstand oplopen. Alles om het perspectief op onderwijs – of dat nu regulier, speciaal of praktijk is – te behouden.

We zijn er nog lang niet, maar ik zie wel ruimte ontstaan om te doen wat nodig is. Zo wil ik jullie meenemen naar mijn ervaring bij een demonstratieles.

Stel je een kring voor met een stuk of vijftien peuters op kleine stoeltjes. Ze zitten muisstil. En kijken gebiologeerd naar de juf. Zij leest niet alleen voor, ze heeft op dat moment al een week lang de kinderen meegenomen in de objecten die in haar verhaal voorkomen. Een beertje. Een schep. Zand. Stukjes groente. Ze benoemt alles wat ze doet in haar haast theatrale opvoering. Plots staan de kindjes op en beginnen mee te scheppen, alsof ze op het strand staan. Een strand dat velen van hen nog nooit in Den Haag hebben gezien. Misschien wel in hun moederland Syrië of Sudan, maar dat kunnen ze de juf op dat moment nog niet vertellen.

Het is een klein voorbeeld van maatwerk door het combineren van kennis van verschillende professies. En in dit geval de nodige creativiteit.

Het stemt mij hoopvol. Door de jeugdhulp dichterbij te brengen, kunnen we leraren weer ruimte geven om hun werk te doen. En nu hoor ik jullie denken: dan moet die jeugdhulp wel de telefoon opnemen… Ja. Dat ben ik volkomen met jullie eens. Het verbeteren van de bereikbaarheid en doorlooptijden zijn topprioriteit, zeg ik met de pet van wethouder Jeugd. We zitten nog altijd in een transitie, maar als deze samenwerking staat, dan weet ik zeker dat het ons moet lukken om ervoor te zorgen dat we hulp gerichter in kunnen zetten. En er geen enkel kind meer thuis verpietert. Dat leraren worden ontzorgd. En we bovendien minder kinderen op jonge leeftijd al het stempel ‘zorgkind’ hoeven te geven.

Alles wat we doen valt of staat natuurlijk wel bij voldoende professionals. De komende jaren blijft het aantrekkelijker maken van Den Haag voor onderwijs- en kinderopvangpersoneel bovenaan de agenda staan. We hebben fors geïnvesteerd in de begeleiding van startende leraren. En wat ook leuk is om te benoemen: het programma Ambtenaar in de Klas is uitgebreid: dit jaar ondersteunen 25 ambtenaren een leraar op een basisschool. De ervaringen die zij daar opdoen, nemen ze mee naar het Stadhuis.

En voor wie wel eens jongeren spreekt die overwegen de PABO of andere onderwijs gerelateerde opleiding te gaan doen: Den Haag wordt meer en meer een bruisende studentenstad! Begin volgend jaar  kunnen we 3.000 nieuwe studenten verwelkomen. Die starten op de nieuwe campus aan het Spui. Ik hoop overigens ook dat onze mbo’ers de gezelligheid die dat op gaat leveren meemaken. Mede daarom zijn zij toegetreden tot het platform Student&Stad en doen ze mee aan de jaarlijkse Introductieweek.

En last not least: we zijn niet blind voor wat er broeit onder onze pubers en jong volwassenen. Ik zie hoeveel scholen worstelen met spanningen, met veiligheid. En ik ben mij ervan bewust dat er onder jullie mensen zijn die niet alle thema’s even gemakkelijk ter sprake kunnen brengen. Maar alsjeblieft, trek aan de bel als spanningen te hoog oplopen. Dat kan laagdrempelig via de vorig jaar opgezette Samenwerkingsovereenkomst Schoolveiligheid.

Ik kom tot een eind. Maar niet voordat ik jullie – en al jullie collega’s – wil bedanken voor het meedenken en invulling geven aan de nieuwe Haagse Educatieve Agenda, de HEA. Deze agenda bepaalt het onderwijsbeleid voor de komende jaren. Ik hoop dat jullie hierin gaan zien dat we hebben geluisterd. Tijdens werkbezoeken, via uitvragen en in vele zaaltjes.  Hij moet nog worden goedgekeurd door de Gemeenteraad, maar wat ik toch heel graag alvast wil delen: we gaan de subsidiesystematiek enorm versimpelen. Niet meer tientallen regelingen, maar slechts een handje vol. Gepaard met meer vrije besteedbare ruimte.

Die ruimte gaan we nodig hebben. Want waar we nog niet bij stil hebben gestaan, is de politieke wind en haar grillen. We zijn allemaal ongelooflijk geschrokken van het plan om de Onderwijskansenregeling te schrappen. Chapeau voor iedereen die zich hier openlijk tegen uit heeft gesproken. Jullie zijn gelukkig gehoord! Dit neemt niet weg dat we alsnog lastige keuzes moeten gaan maken in de komende jaren. Daarover blijven we in contact. En gelukkig, zeg ik op persoonlijke titel, staan er verkiezingen voor de deur!

Lieve mensen. Ik ben ontzettend trots en blij dat ik als wethouder hier voor de vierde keer mag staan. Voor mij is het de laatste keer, ik zal niet terugkomen als wethouder. Voor jullie hoop ik niet. Want jullie blijven je hoop ik dag in dag uit inzetten voor onze kinderen, jongeren, studenten en voor de om- of bijscholing van volwassenen. Ondanks de verschillen doen we er alles aan eenieder de kansen te bieden om volwaardig mee te doen. Dat vieren we vandaag bij dit Haags Educatief Festival, en ik hoop van harte dat dit festival ook komende jaren zal blijven plaatsvinden.